İnşaat sektöründeki durumun ‘muhasebe yapma’ imkânı sağladığını ve yeniden yapılanma sürecine geçtiklerini belirten İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım, “Fiyat biraz daha düşer mi, faizde bekleyelim diyorlar. Ama almayan, bekleyen çok pişman olacak. Çünkü fiyatların daha fazla ineceği nokta yok. Seçim sonrası hareketlenme başlar, sonra da zam kaçınılmaz” dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre inşaat sektöründe yavaşlama var. Hem iç pazarda satışlar, hem de yeni projeler için ruhsat alımı düşüyor. Konut alıcısı ise bu dönem fırsat mı değil mi kararsız. İnşaat sektörünün içinde bulunduğu durumu, çözüm önerilerini, sektörün yol haritasını ve vatandaşların bu dönemde nasıl pozisyon alması gerektiğini İnşaatçılar Derneği (İNDER) ve Teknik Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım ile konuştuk.
Yapılanma Dönemi
İnşaat sektöründe tablo nasıl sorusuna Durbakayım şu yanıtı verdi; “Piyasada bir durgunluk var ve bu 250 alt sektörü de etkiledi. Bu süreç bize muhasebe yapma fırsatı verdi. Sektör yaşananlardan ders çıkardı ve yeniden yapılanma yaşıyoruz. Yapım sürecinden finans sistemine kadar yeni bir dönem başladı. Her kriz kendi fırsatlarını doğurur, bu dönemde bizim için fırsat olabilir.” Firmaların aşırı lüks ve büyük metrekarelerden kaçınmaya başladığını, aidat giderlerini düşürecek önlemler aldığını belirten Durbakayım, yeni bir yapım modeline de geçeceklerini dile getirdi. Bugün tüm riskin müteahhitlerde olduğunu belirten Durbakayım, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Emlak Katılım Bankası’na ‘risk paylaşım modelini’ önerdiklerini dile getirdi. Yeni modelde arsa sahibi ve firma geçici ortak şirket kuracak ve hisseler bankalara rehin edilecek. Bir kamu kurumu da yapılan işleri denetleyecek. Bu modelde vatandaş da inşaat biter mi endişesi duymayacak. Durbakayım, “Tüm riskin müteahhitte olduğu sistem yerine kâr ve zarar ortaklığı yapılmalı. Special Purpose Vehicle (SPV) denilen modele Emlak Katılım Bankası sahip çıktı” dedi.
Zayıf Halka Ayıklanacak
Peki sektör neden bugün bu sorunları yaşıyor? Durbakayım’a göre en büyük sorun sektöre sonradan dahil olanlar. Başka meslek gruplarından firmaların inşaat yapmaya başladığını ve bunun piyasada dengeleri bozduğunu belirten Durbakayım, “İnşaat sektörü iyiyken tüm sektörlerden girenler oldu ve müteahhit sayısı 250 bini buldu. Biz kimse gelmesin demiyoruz, gelsin ama kalıcı olsun. Maalesef bizde kalıcı olmadı ve sektörü çok yıprattı. Bugün sorunlu projelere bakın bunlar hep sektöre sonradan gelenler. İnşaatçı aileler zor durumda kalsa da ne yapar eder o işi bitirir. Oyunu yarıda bırakmaz” dedi. Son dönemde şirketlerin daha da direnç kazandığını dile getiren Durbakayım, “Yaşanan her olumsuzluk, deneyimleri arttırarak, bir sonraki evrede daha da dirençli hale gelmemizi sağladı. İnşaat firmaları öz kaynaklarını da devreye alarak ayakta kalmaya çalışıyor. Sektördeki zayıf halkalar ayıklanarak, yarınlar için daha güçlü bir piyasa oluşuyor” diye konuştu.
Artık Fiyat Düşmez
Durbakayım’a göre sektör gerek kamunun düzenlemeleri gerekse firmaların hamleleri ile toparlanacak. Peki bu süreci konut alıcısı nasıl geçirmeli? Ardı ardına yapılan kampanyalar ve indirimler vatandaş tarafında fiyat daha fazla düşer mi beklentisini yaratıyor. Durbakayım’a göre ise konut piyasası hiç bu kadar cazip olmadı. Nedeni ise şöyle anlattı: “İnşaat ruhsatlarında yüzde 50’leri bulan düşüş var. Bu ne demek üretim azaldı, yeni mal eskisi gibi gelmeyecek. Maliyetlere bakalım; sene başından bu yana yüzde 50-70 arasında artış var. Firmalar bunu satış fiyatına yansıtamadı. Ama bu sürdürülebilir değil. 50’ye ürettiğini ne kadar zaman 30’a satabilir. Fiyat biraz daha düşer mi diyenlere çok net söylüyorum daha da fiyatların düşeceği bir nokta yok. Seçim sonrası piyasa biraz hareketlenmeye başlayınca zamlar da gelecek. O nedenle ihtiyacı olan, ödeme planını yapan beklemesin. Vatandaş biraz daha faizde kalayım diyor ama o zaman bu fiyat kaçar. İmkanı olup da alamayan çok pişman olacak. Konut kredi faizi yüksek ve o konuda vatandaş haklı. Ama bugün firmalar o oranların çok altında cazip oranlar veriyor.”
İnşaat Büyümeli ama Bilinçli
Müteahhitlerin teknik ve mali gücüne göre sınıflandırılması düzenlemesi bakanlık eliyle yapıldı. Bundan sonra isteyen firmanın istediği büyüklükte iş yapamayacağını belirten Durbakayım, “Sektöre geç de olsa disiplin geldi” dedi. Durbakayım, “Müteahhitlikle ilgili yeni düzenlemeyle hem nitelikli binalar yapılacak, hem de planlı şehirleşme olacak. İsteyen istediği yerde yığınlar yapamayacak. İnşaat sektörü büyüsün ama bilinçli büyüsün. Stok konutlar yerine ihtiyaca dönük konutlar ve ticari yatırımlar olmalı” diye konuştu.
Kumar Oynamıyoruz Yatırım Yapıyoruz
Durbakayım’a göre sivil toplum örgütleri ile bakanlıklar arasında uyumlu bir ilişki var. Sektörel sorunlar konuşuluyor, raporlanıyor ve çözüm yoluna giriyor. Bugüne kadar önemli adımlar atıldığını belirten Durbakayım bekledikleri düzenlemeleri de şöyle anlattı; “Merdivenaltı çalışmaları, haksız rekabeti önleyecek düzenlemeler yapılmalı. Vergiden kaçanla doğru iş yapan kişi rekabet edemez. Bir de kazanılmış hak dediğimiz müktesep hak konusu var. Biz bir arsa için imar durumuna, tapuda duruma bakıyoruz. Uygunsa çalışmalara başlıyoruz. Süreç başlıyor, harcama yapıyoruz yarı yolda imar değişiyor. Biz diyoruz ki imar durumu yarı yolda değişmemeli. Kumar oynamıyoruz ki, sermaye ve birikim koyarak yatırım yapıyoruz.” İnşaat süreleri için de düzenleme beklediklerini belirten Durbakayım, 36 ay süresinin kimi inşaatlarda mümkün olmadığını ifade etti.
