Parça parça sahiplik sistemi, alıcıların almak istedikleri konutun belirli bir oranına, konutun değer değişimlerinden etkilenmeden, kısa dönem içerisinde sahip olmasını sağlayan bir sistemdir.
Bu sistemle alıcılar istedikleri ev için herhangi bir peşinat ödemeden Parça Parça Sahiplik firmasına başvuru yaparak evin firma ile önceden anlaşılan kısmına sahip olabilir. Sistem, istenilen eve sahip olmak için bankaların yüksek oranlı kredilerine başvurmak ve uzun dönem yüksek faizler ödemek karşısında bir başka seçenek olarak durmaktadır.
Sistem, alıcının Parça Parça Sahiplik firması ile beraber evi satın alması, zaman içerisinde ödenen prim ile sahibi olduğu oranı arttırarak önceden belirlenen sürede, evin kalan kısmı için kredi tedariğine ulaşabilme temeline oturur.
Yakın dönemde ismi daha da çok duyulan bu sistemde, son birkaç yılda ABD’de Home Partners of America, Verbhouse, ZeroDown ve Divvy Homes ve İngiltere’de Wayhome firmaları en çok duyulan isimler arasında. Divvy Homes’un piyasa değerlemesi 2 milyar dolara ulaştı ve Blackstone Home Partners’ı 6 milyar dolara satın aldı. Ülkemizde RUUF (www.ruuf.com.tr) bu alanda en aktif firma.
Senegal Devlet Yatırım Fonu şu anda IFC (International Finance Corporation, www.ifc.org) ile düşük gelirli işçiler için “kiradan mülkiyete esası”na göre 20.000 yeni ev geliştirmek için yeni bir girişimde ortaklık kuruyor. Mısır, kira ödemelerini kolaylaştırmak için fintech ortaklarını kullanarak Dünya Bankası’nın 1 milyar ABD doları tutarındaki Ekonomik Konut projesi kapsamında kiralama sektörünü modernize etme çabalarını yeniledi. Kenya da uzun süredir Ulusal Konut Şirketi ve bazı Emeklilik Fonları gibi kamu kurumları tarafından kullanılan Kiracı Satın Alma Programına (TPS) sahip. Güney Afrika, Zambiya, Vietnam ve tüm Latin Amerika’da bu planın varyasyonlarını benimseyen yeni şirketler türedi.
Şartlar
Alıcının geliri baz alınarak ideal bir ödeme süreci oluşturularak, banka kredileri ile alıcı uzun süreli borcu yüklenmeden satın alma deneyimi sunar. Firmalar, konut belirlemeden satın alımına, ödeme sürecinden dönem sonunda tapu devrine dek her adımda alıcının yanında yer alarak alıcılara pürüzsüz bir süreç sağlarlar. Firmanın parça parça sahiplik sisteminden alıcıyı yararlandırması için şu şartları aramaktadır:
- Düzenli bir gelire sahip olmak,
- Sahiplik sistemine ön başvuruda bulunmak,
- Bütçeye göre ödeme planı oluşturmak,
- Alınacak konutu belirlemek
Kimler için?
Aylık sabit geliri olan herkes parça parça sahiplik sisteminden yararlanabilir. Ülkenin herhangi bir şehrinde birden fazla ödeme seçeneği sunan sistem, banka kredisine hazırlık için geliştirilmiş olsa da kimileri için bir alternatif olarak da değerlendirilebilir. Parça parça sahiplik sisteminden faydalanabilmek için alıcının sabit gelirinin olması gerekiyor. Herhangi bir geliri olan kişiler, bunu gösteren belgelerle başvuru yapabilirler. Alınmak istenilen evin 6 Mart 2007 tarihinden sonra yapı ruhsatı almış olması, kat mülkiyetine geçmiş olması ve firmanın değerleme ve risk kriterlerine uygun olması gerekmektedir.
Gerekli Belgeler
Parça parça sahiplik sisteminden yararlanmak için kişilerden istenilen belgeler arasında gelir belgesi ve SGK (4A) döküm belgesi yer alıyor. Yanı sıra, alımı yapacak kişi işveren ise, yine gelir tespiti yapılabilecek belgelerin varlığı gerekli. Satın almak istenilen evle ilgili belgeler arasında ise; evin tapusu veya kat mülkiyetinin olduğunu gösteren belge, varsa ilan numarası ya da ilan linki yer alıyor.
Uygunluk
Peşinat istemeyen parça parça sahiplik sistemi, ev almak veya yatırım yapmak isteyen herkes için son derece uygundur. Kişilerin banka kredisi çekmek için gelirlerinin yeterli olmadığı durumlarda, SPK denetiminde faaliyet gösterecek fonlar vasıtasıyla istenilen evin alınmasını sağlayarak konutu alıcıyla buluşturur. Bu sistemden yararlanmak için de uzun prosedürlerle zaman kaybetmek yerine ön başvuru yapmak ve istenilen kriterleri karşılamak yeterli oluyor.
Sistemin asıl amacı, alıcının banka kredisine uygun olduğu yüzdede sahipliğinin ardından, evin geri kalanının satın alınmasına yardımcı olması.
Bankalardan kullanılabilecek konut kredisi ile yıllık net hane gelirinin 2,5 katı değerinde bir ev sahibi olabilecekken parça parça sahiplik finansal modeli ile yıllık net hane gelirinin 5 katına kadar değere sahip bir evin sahibi olunabilir. Firmaya iletilecek aylık hane geliri ve özlük bilgileri işlenerek her bir alıcıya özel en uygun ödeme planı üretilir ve alıcı için uygun bütçede mutabık kalınır. Firma, satın alım, ödeme, tapu devri süreçlerine kadar her aşamada alıcının yanında yer almaktadır.
Avantajları: Peşinatsızlık, Hemen Oturum, Kredi Hazırlığı
Bu finansal sistemin en büyük avantajlarından biri de, yüksek enflasyon nedeni ile sürekli artan peşinat birikimi için gerekli olan süreyi alıcının avantajına dönüştürebilmesi. Sistemin fonu ile satın alım ivedilikle gerçekleştiği için, satın alınan konutta da oturum ilk günden itibaren mümkün oluyor.
Sistem uyarınca peşinata ihtiyaç duyulmuyor, dolayısı ile peşinatın biriktirilmesine kadar bir zaman geçmesi gerekmediği için konuta hemen taşınılabilir.
Konuta hemen taşınılan bu finansal sistemde, örneğin, ilk 5 yıl içerisinde konutun %30’una sahip olduktan sonra konut kredisi için bir peşinat elde etmiş olunuyor. Elbette bu süre ve oran, BDDK’nın kararında da belirtildiği gibi (https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/1164) daha uzun süreye ve yüksek orana çıkartılabilir.
Sistemden Çıkış
Sistemden çıkış yapılması halinde ise o güne kadar sahip olunan payların o günkü değeri üzerinden Parça Sahiplik firması alıcıdan satın alım yapıyor.
Özet ile, kredi erişiminde güçlük yaşayan veya kredi erişimine rağbet etmeyen kişiler için güvenilir ve uzun vadeli bir ev sahiplik alternatifi olarak, parça parça sahiplik ön plana çıkıyor.
