Özellikle geçtiğimiz yıl yaşanan Kahramanmaraş merkezli yıkıcı depremler nedeniyle deprem konusu sıklıkla ülkemiz gündeminde yer almaya başladı. Türkiye’nin deprem ülkesi olduğu konusu da göz önünde bulundurulunca; deprem nedir ve nasıl oluşur? soruları da öncelikli sorular arasına alınmaya başladı. Peki, deprem nedir, depremin sebepleri, sonuçları nelerdir ve en önemlisi depremden nasıl korunabiliriz? Gelin, bu sorulara birlikte yanıt arayalım.
Hayatımızın bir parçası haline gelen deprem, yer kabuğunda yer alan, fay hattı adı verilen kırıklardan meydana gelir. Fay hatlarının kırılgan özellikli olması nedeniyle yüksek basınç, sıkışma, gerileme gibi durumları sonucunda hatlar kırılır. Kayalık alanlarda oluşan gerilmelerin ani bir harekete yol açmasıyla yükselen depremler, kayanın en zayıf noktasının da kırılmasıyla beraber yeni bir fay hattı oluşumuna sebep olabilir ya da fay hattı boyunca kayabilir. Bu sebepler nedeniyle bir enerji durumu açığa çıkar. Bu enerji, çeşitli büyüklükte depremlere, sarsılmalara yol açar.
Depremlerin Sebepleri Nelerdir?
Depremin neden oluştuğuyla ilgili kısaca; ‘yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsması’ şeklinde nitelendirebiliriz. Depremin sebepleri araştırıldığında ise birçok çeşitli sebeplere ulaşabiliriz. Kısa ve öz tabirlerle açıklanamayan depremi oluşturan genel sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Levha Tektoniği: Yeryüzü, devasa kıtaları ve okyanus tabanlarını oluşturan bir dizi büyük ve küçük levhadan oluşur. Bu levhalar, zaman içinde birbirlerine sürtünerek veya ayrılarak yer değiştirirler. Bu hareketler sırasında gerçekleşen enerji birikimi ve serbest kalması depremlere neden olur.
- Fay Hatları: Yer kabuğundaki kırılma bölgelerine fay hatları denir. Levhalar arasındaki sürtünme bu fay hatlarında birikir ve zamanla bu birikim gerilme enerjisine dönüşür. Bu gerilim aniden serbest kaldığında, deprem meydana gelir.
- Volkanik Aktivite: Bazı depremler, volkanik aktivite sonucu meydana gelir. Magma hareketleri ve yanardağ patlamaları yer kabuğunda büyük basınç değişikliklerine neden olabilir, bu da depremlere yol açabilir.
- Tektonik Levhaların Birbirine Çarpması: Bazı depremler, tektonik levhaların birbirine çarpması sonucu meydana gelir. Örneğin, okyanus tabanı levhaları kıta levhaları üzerine çarparsa, bu çarpışma depremlere neden olabilir.
- Jeolojik Aktiviteler: Bazı jeolojik süreçler de depremlere neden olabilir. Örneğin, yer altı mağaralarının çökmesi veya yeraltı suyunun kayması gibi doğal süreçler de yer kabuğunda hareketliliğe sebep olabilir ve depremlere yol açabilir.
Depremin Sonuçları Nelerdir?
Ülkemizin deprem kuşağı üzerinde bulunması nedeniyle fark edilen ya da edilmeyen birçok deprem yaşarız. Ancak, yüksek voltajda gerçekleşen depremler maddi ve manevi kayıplara, hasarlara yol açabiliyor. Özellikle geçtiğimiz yıl yaşanan 6 Şubat tarihli Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen ve toplamda 11 ilimize yıkıcı hasarlar veren depremini ve üzerinden 25 yıl geçmesine rağmen günümüzde hala psikolojik etkilerini sürdüren 1999 Gölcük Depremi’ni örnek olarak sunabiliriz.
Peki, yaşadığımız yüksek voltajlı depremler bize ne sonuçlar doğurabilir?
- Can ve Mal Kaybı: Depremler genellikle insan hayatını ve mülklerini ciddi şekilde tehdit eder. Bina çökmeleri, arazi kaymaları ve tsunamiler gibi doğal afetlerle birleşerek büyük ölçekli can ve mal kayıplarına neden olabilirler.
- Altyapı Hasarı: Depremler, altyapıyı ciddi şekilde etkileyebilir. Yolların, köprülerin, su ve elektrik hatlarının hasar görmesi, kurtarma ve yardım çalışmalarını zorlaştırabilir ve toplumların normal yaşamlarını uzun süreli olarak etkileyebilir.
- Psikolojik Etkiler: Depremler, insanlarda ciddi psikolojik etkilere yol açabilir. Korku, endişe ve travma gibi duyguların yanı sıra, depremlerin yol açtığı hasarlarla başa çıkmak da zorlu bir süreç olabilir.
Depremden Nasıl Korunabiliriz?
Yaşanan depremlerin acı, felaket gibi kavramlarla anılmaması için yapılabilecek en iyi önemlere örnek olarak; insan canını hiçe sayan inşaat projelerini ortadan kaldırmayı, inşaat projelerinde binaların yıkımını önleyecek olan sismik izolatör gibi deprem koruyucularını kullanmayı ve her anlamda kaliteli diyebileceğimiz inşaat malzemelerine öncelik verilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.
Her şeyden önce depremin doğal bir gerçeklik olduğunu kabul ederek işe başlanmalı, kalitesiz malzemelerle inşa edilmiş binalardan ve hatta depremde olumsuz etki yaratabilecek her türlü eşyalardan kaçınmalıyız. Depremden korunmak için yapılabilecekleri şu örneklerle listeleyebiliriz:
- Bina Güvenliği: Deprem dayanıklı bina standartlarına uygun yapılmış binalarda yaşamak veya çalışmak önemlidir. Eğer mümkünse, bina güçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Ayrıca, eski veya zarar görmüş binalardan kaçınılmalı ve güvenli bir yerde oturulmalıdır.
- Eşya Güvenliği: Evdeki eşyaların sabitlenmesi veya güvenli bir şekilde saklanması, deprem sırasında zarar görmelerini önleyebilir. Ağır eşyaların yerine oturtulması ve kırılabilir eşyaların düşmeye karşı korunması önemlidir.
- Tahliye Planı: Ev veya işyeri için bir tahliye planı oluşturmak önemlidir. Bu plan, deprem sırasında güvenli bir alana nasıl ulaşılacağını ve aile bireyleri veya çalışma arkadaşlarıyla nasıl iletişim kurulacağını belirler.
- Acil Durum Çantası: Acil durum çantası, deprem sırasında ve sonrasında ihtiyaç duyulan temel eşyaları içermelidir. Su, gıda, ilaçlar, el feneri, pil, radyo gibi öğelerin yanı sıra, kişisel belgeler ve ilk yardım kitleri de çantada bulunmalıdır.
- Aile Planı: Aile bireyleriyle birlikte bir iletişim planı oluşturmak önemlidir. Bu plan, deprem sırasında nerede buluşulacağını ve nasıl iletişim kurulacağını belirler.
- Deprem Sigortası: Ev veya işyeri için deprem sigortası yaptırmak, olası zararların finansal etkilerini azaltabilir. Bu sigorta, bina ve içerisindeki eşyaların deprem kaynaklı hasarlarına karşı koruma sağlar.
- Toplum Hazırlığı: Toplumda deprem bilinci ve hazırlığı için bilgilendirme ve eğitim çalışmaları yapılmalıdır. Acil durum tatbikatları düzenlenmeli ve deprem güvenliği konusunda toplumu bilinçlendirmek için çeşitli kampanyalar düzenlenmelidir.
Depremler, doğanın güçlü ve karmaşık bir yansımasıdır ve etkileri büyük ölçüde azaltılamaz olsa da, uygun önlemler alarak zararlarını en aza indirebiliriz. Bina güvenliği, acil durum hazırlığı, toplum bilinci ve doğru sigorta gibi adımlar, depremlerle başa çıkmamıza yardımcı olabilir. Ancak, en önemlisi, deprem bilincinin artırılması ve sürekli hazırlık içinde olmaktır. Unutmayalım ki, her bir adım, hayatlarımızı ve çevremizi korumak için önemlidir. Güvenliğimiz için harekete geçmek ve toplumumuzu daha güvenli hale getirmek için bilinçlenmeyi ve bilinçlendirmeyi hedefleyelim.
Yapiradar.com Deprem Bölgesindeki İnşaat Faaliyetlerini Radarına Aldı
11 ili birden etkileyen 6 Şubat depremleri sonucunda yapiradar.com, bölgede gerçekleştirilen inşaat faaliyetlerini takibe aldı. Yapiradar.com, inşaat ve tedarikçi firmalarla iletişimi 1 yıl boyunca kesintisiz bir şekilde sürdürdü.
Deprem bölgesinde hayata geçirilen tüm çalışmaları incelemelerine alarak 11 ilden 1.124 adet projeyi sistemine ekledi.
Güncellik iddiasını hız kesmeden ortaya koyan Yapiradar.com, deprem bölgesinden 3.247 proje güncellemesini yaptı. Bunun yanı sıra bölgedeki inşaat projelerinden 917 adedinin tamamlandığını duyurdu.
Son olarak milli felaketimizin ardından 1 yıl boyunca yapılan araştırmalar sonucunda deprem illerindeki aktif proje sayısı 3.687’ye yükseltildi.
Deprem bölgesindeki inşaat projelerinden haberdar olmak için Yapiradar.com’u ziyaret edebilirsiniz.
