Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Küpeli, OSB genelindeki yatırım hedeflerini Yapı Gündem’e anlattı.
Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi’nin (OSB) köklü bir geçmişe sahip olduğunu dile getiren Eskişehir OSB Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Küpeli, Dijital Dönüşüm Merkezi, Güneş Enerjisi Santrali (GES) ve Yeşil OSB Uygulama Projesi konularının Eskişehir OSB bünyesine etkilerinden bahsetti. İşte Nadir Küpeli ile röportajımız:
1)Eskişehir OSB hakkında kısaca bilgi verir misiniz? Kaç yılında kuruldu, hangi faaliyet alanında hizmet veriyorsunuz, sektörün yüzde kaçını temsil ediyorsunuz?
Ülkemizde sanayinin ilk gelişme gösterdiği yerlerin başında Eskişehir gelir. Köklü bir sanayi geçmişimiz var. Geriye dönüp baktığımızda yaklaşık 130 yıllık bir sanayileşme tarihine, aynı zamanda demiryolu sanayi geçmişine sahibiz. Yine havacılık sanayiinde 97 yıllık bir tarihsel sanayi mirasına, beyaz eşya sektöründe ise 48 yıllık bir sanayi mazisine sahibiz. Türkiye o yıllarda bir tarım toplumu iken, Eskişehir’de hızla gelişmiş sanayi tesisleri yükseliyor, batıyla yarışan sanayi tesisleri Eskişehir’de üretime başlıyordu. Eskişehir, Türkiye’de sanayinin köklerinin geliştiği ve diğer şehirlere yayıldığı ilk merkezlerden biridir. Bu tarihsel mirasımız zaman içinde Eskişehir Organize Sanayi Bölgesinin kurulmasına vesile olmuştur. 54 yıldır başarıyla sayıları şimdilerde bine doğru yaklaşan sanayi tesislerimizle, Eskişehir ve Ülkemiz ekonomisi için var gücümüzle çalışıyor, üretim ve ihracat yapıyoruz.
Eskişehir Organize Sanayi Bölgemiz 1969 yılında kuruldu. Kurulduğunda 1 milyon metrekare olan bölgemiz bugün 34 milyon metrekarelik büyüklüğü ile Türkiye’nin 2. büyük OSB’sidir. Bu alanımızın halen 23 milyon metrekareden fazlası dolmuş durumdadır. Eskişehir sanayinin yüzde 80’i Eskişehir OSB’de üretim yapmaktadır.
Eskişehir OSB’de sanayicimizin talep ettiği çok önemli yatırımları hayata geçirdik. Bunların başında yıllardır üzerinde çalıştığımız, Özel EOSB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesini kurarak hayata geçirdik ve Cumhuriyetimizin 100. yılında ilk 100 öğrencimizi mezun ettik. Okulumuzda 1560 öğrenci şimdi eğitim alıyor. Her yıl sanayimize nitelikli ve yetişmiş 400 kişiyi burada en iyi şekilde eğiterek sanayimizde istihdam edeceğiz. Yine mesleki eğitim merkezimiz MEGEM’i hizmet dönemimizde çok daha aktif hale getirdik, yeni bölümler açtık ve teçhizatlarla donatarak, sanayimize 32 kurs dönemi sonunda, toplam 1646 kursiyere eğitim verdik ve meslek sahibi yaparak, sanayimizde istihdam eder hale getirdik.
Sınav ve Belgelendirme Merkezimiz olan ESBEM’i de kurduk ve 2021’de sanayimize hizmet vermeye başladı, sadece bölgemizde değil çevre illerde de başarılı sınavlar yaparak binlerce çalışanı MYK onayı ile belgelendirdi ve sanayimizin çok ihtiyaç duyduğu bir hizmeti daha onlara sunmuş olduk.
Eskişehir OSB’ye çok büyük değer katacak olan ve herkesin ihtiyaç duyduğu çok sayıda birimi içeren Yaşam Parkın yapımına başladık. Çok sayıda ticari ve ihtiyaç biriminin bulunduğu bu önemli yatırımın fiziki olarak çok büyük bölümü tamamlanmış olup, bu yıl içinde Sanayi Müzesi dışında diğer birimler hizmete açılmış olacaktır.
Hizmet dönemimizde OSB 1. Gelişme Bölgesini tamamlayarak hizmete açtık ve bu bölgemize yüzlerce yeni sanayi tesisi kazandırmış durumdayız. Aynı zamanda bu bölge içinde 2. KOBİ-OSB bölgemizi de hayata geçirdik. Bu bölgemizde yatırımcılardan çok büyük talep gördü. Bu önemli yatırıma ek olarak mevcut OSB’miz ile 1.Gelişme Bölgemizin arasındaki 40 metre genişliğinde ve 5,5 km uzunluğundaki bağlantı yolunun tüm alt ve üst yapısını OSB’mizin maddi kaynaklarıyla yaparak hayata geçirdik.
Çok önemsediğimiz Eskişehir’de havacılık, raylı sistemler, makine imalat, otomotiv, beyaz eşya gibi öncü sektörlerde faaliyet gösteren KOBİ’lerin mühendislik, tasarım ve prototipleme ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Rekabetçi Sektörler Programı kapsamında Eskişehir Tasarım ve İnovasyon Merkezi’ni (ETİM) açtık.
Türkiye’de ilk kez LoRaWan sistemi kullanılarak kurulan Dijital Dönüşüm Merkezini sanayicilerimizin hizmetine sunduk. Altyapı yatırımları, elektrik hatları, yollar, hizmet tesisleri, on binlerce ağaç dikimi ve yeşillendirme çalışması ile çok sayıda yeni hizmet aracı alımları gerçekleştirilmiş olup tamamı OSB’nin kendi mali kaynaklarıyla hayata geçirilmiş ve sanayimizin hizmetine sunduk.
2) Bünyenizde hangi firmalar bulunuyor, aranıza yeni katılacak olan firmalar var mı? (planlanan veya inşaatı devam eden)
Bölgemiz karma bir OSB’dir. Savunma sanayi, havacılık, beyaz eşya, makine imalat, gıda sanayi, kimya ve plastik, metal eşya, tarımsal sanayi gibi ileri teknolojik alanlarda OSB’de çok sayıda firmamız üretim yapmakta şehir ve ülke ekonomisine büyük katkılar sunmaktadır. Temmuz 2023 itibarıyla; OSB’deki toplam işletme sayısı 885, üretimdeki işletme sayısı 625, inşaat halindeki işletme sayısı 73 ve toplam çalışan sayımız 48 bin 500’dür. 2025 yılında ise OSB’deki firma sayımız bini geçecek ve çalışan sayımız 55 bin kişiye ulaşacaktır. 2 yıl içerisinde devreye girecek yeni sanayi tesisi sayısı 257 olacak. 2030 yılında OSB’deki işletme sayımız en az bin 250’ye ulaşacak ve çalışan sayımız ise mevcut tesislerin de büyümesiyle birlikte en az 75 bin kişiye ulaşacaktır.
Bölgemizde çok sayıda yabancı sermayeli firmalar üretim yapmakta olup, bu firmaların ihracatı 1 milyar doları geçmiş durumdadır. Dünyanın en büyük beyaz eşya üreticisi Haier, Havacılık ve savunma sanayi sektöründe dünyanın en büyük firması Lockheed Martin bünyesindeki Sikorsky-Alp Havacılık ortaklığı, ülkemizin en büyük beyaz eşya üreticisi Arçelik, yine Türkiye’nin bisküvi ve gıda sanayiindeki en büyüklerinden ve öncü firması ETİ Gıda gibi yüzlerce çok önemli markanın tesisleri Eskişehir OSB’deki işletmelerinde üretim gerçekleştirmektedir.
3) OSB’nizin bünyesinde bulunan firmalara ne tür avantajlar sunuyorsunuz?
Yukarıda da bahsettiğim gibi bölgemizdeki toplam firma sayısı 885 ve bunların 628 tanesi üretim aşamasında. Eskişehir OSB Müdürlüğü olarak bölgemizde üretim yapan firmalara elektrik, doğalgaz, temiz su, atıksu, telefon, fiber internet, yol ve yağmur suyu gibi alt yapı hizmetleri yanı sıra sanayicilerimize itfaiye, ambulans, lojistik, gümrük ve antrepo hizmetleri vermekteyiz. Arıza ve tamir ekiplerimiz ise 7/24 sanayicimizin hizmetinde. Bölgemizde güçlü bir fiber internet altyapısı söz konusu. Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi tarafından kurulan Eskişehir’in Telekomünikasyon Kurumundan Lisanslı ilk internet servis sağlayıcısı olan Eso-Es.net, tüm sanayi kuruluşlarında çok yüksek ve paralel hızda son teknolojiye dayalı profesyonel ve ekonomik internet çözümleri sunmaktadır. Ayrıca İmişehir’deki 1. Gelişme Bölgemizde TANAP doğalgaz hattından da gaz tedariki sağlanmakta çok gelişmiş bir elektrik ve fiber optik internet altyapı hizmeti verilmektedir.
4) OSB’nin gelişimi için hangi yatırımlarda bulundunuz? Önümüzdeki dönemlerde yatırım hedefleriniz var mı?
Eskişehir’in ulaşım ağlarının kesişim noktasında olması, büyük şehirlere yakın ve ulaşımın avantajlı olması, insanı yormayan ve yaşamın kolay olduğu bir şehir yapısına sahip olması, yüksek eğitimli insan gücü varlığının en yüksek şehirlerden biri olması, güvenli bir kent olması, sosyo-kültürel gelişmişliğin çok yüksek olması yanında; bölgemizde arsa fiyatlarının birçok yere ve OSB’ye göre çok uygun olması, bir yatırımcının talep edeceği her türlü altyapının eksiksiz bir şekilde sunulması, gelişmiş bir fiberoptik internet altyapımız, nitelikli işgücü varlığımız, Eskişehir OSB’nin yatırımlar açısından çok cazip bir bölge olmasını sağlıyor. Bu kapsamda Eskişehir OSB’de son 5,5 yılda; mevcut OSB’de 44 yatırımcıya 732 bin metrekare, 1. Gelişme Bölgesinde 238 yatırımcıya 2 milyon 616 bin metrekare olmak üzere (2. KOBİ-OSB Dahil) toplamda 282 yatırımcıya 3 milyon 348 bin metrekare yer tahsisi yapılmıştır. 2021 ve 2022 yılı içinde 142 KOBİ’ye 2. KOBİ-OSB bölgesinden 566 bin m2’lik alan ayrılmış ve tamamı tahsis edilmiştir. 2023 yılının ilk 7 aylık döneminde Eskişehir OSB’den 31 yeni yatırımcımıza 450 bin metrekarelik yeni alan tahsis ettik.
Türkiye’de geneline baktığımızda yatırım maliyetleri düşük, en modern ve altyapısı en gelişmiş OSB’lerden biri olmamız nedeniyle başta yurt dışından olmak üzere ülkemiz çeşitli kentlerinden yeni yatırımcılar Eskişehir OSB’yi tercih ediyorlar. Hızla artan bu yatırımcı talebini karşılayabilmek için çok uzun süredir 3 ayrı rezerv alanımız üzerinden kamulaştırma ve yasal izinler üzerinde çalışıyorduk. Bunlardan ilki olan mevcut OSB alanımıza komşu olan 2,5 milyon metrekarelik alanının yasal izin süreçlerini tamamladık. Bu alanı kısa bir süre sonra yatırımcılarımıza sunmuş olacağız. Yine üzerinde 2 yıldır çalıştığımız Hasanbey bölgesinde bulunan 560 bin metrekarelik alanımızın da yasal süreçleri yakın zamanda tamamlanarak bu bölgemizde yatırım yapacak olan raylı sistemler sektöründeki firmalara bölge hızla tahsis edilecektir.
Son olarak en büyük rezerv alanlarımızdan biri olan 5 milyon metrekarelik Kalkanlı OSB alanımızın da kamulaştırma süreci bitmek üzere olup, 2023 yılı içinde bu bölgenin tüm yasal süreçlerinin tamamlanması sağlanacaktır. Böylece Eskişehir OSB’de önümüzdeki 5-6 yıllık süreçte gelebilecek tüm büyük veya küçük çaplı her türlü yatırım talepleri sorunsuz bir şekilde karşılanarak, yatırımcılara en yüksek standartlar ve kalitede alt yapı hizmeti kesintisiz sağlanmış olacaktır. Eskişehir OSB olarak alan hedefimiz, 2030 yılına kadar 50 milyon metrekareye hedefine ulaşmaktır.
5) OSB’nizde enerji verimliliği, sürdürülebilir kaynaklar bulunuyor mu? Varsa bahsedebilir misiniz?
Eskişehir OSB’de yatırımcılar için en büyük maliyet olan enerjiyi ucuzlatmak ve olası enerji açıklığını azaltmak için yenilenebilir enerji alanında Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi’nde çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda Eskişehir OSB sınırları içinde 1’er megawatt gücünde 2 tane güneş enerjisinden elektrik üretimine yönelik güneş enerji santralleri (GES) kurulmuştur. İlk etapta Eskişehir OSB içerisinde güneş enerjisinden elektrik üretecek olan ve Eskişehir OSB’nin iştiraklerinden olan EEE A.Ş’nin öz kaynaklarıyla kurulan GES üretime geçmiştir. Arkasından ise Eskişehir OSB tarafından ikinci bir santral yapılmış ve Ekim 2017 tarihi ile devreye alınmıştır. Santrallerimiz halen yıllardır başarıyla güneşten elektrik üretimine devam etmektedir.
6) OSB’lerin su kaynaklarına karşı yaptığı yatırımlar da gündemde. Su kaynaklarını nasıl kullanıyorsunuz, hangi altyapı çalışmalarını gerçekleştirdiniz?
Organize Sanayi Bölgemizdeki üye yatırımlarının sürekli artması, yeni fabrikaların üretime geçmesiyle hızla artan su ihtiyacını karşılayabilmek ciddi büyük yatırımlar yapmaktayız. Organize Sanayi Bölgemizin su ihtiyacı aylık ortama 500-600 bin m3 olup, bu su ihtiyacını yer altından elde ettiğimiz su ile ana su deposunda biriktirilmek suretiyle sağlanmaktadır.
Şuna da değinmek istiyorum. Eskişehir OSB olarak çevre konusunda ülkemizdeki en hassas bölgelerden biriyiz. Ülkemizin en yeşil OSB’si Eskişehir OSB’dir. 2009 yılında o zamanki Bakanımız Veysel Eroğlu’dan başarılı çalışmalarımızdan dolayı çevre beratı almıştık. Her yıl binlerce ağaç ve fidanı bölgemizde toprakla buluşturuyoruz. Kurduğumuz modern atıksu arıtma tesisimiz, akredite olan ve Türkiye çapında hizmet veren çevre laboratuvarımız. Dünya Bankası destekli “Yeşil OSB Uygulama Projesinde” pilot OSB olarak seçilmemiz. Yine ilk kez Eskişehir OSB’de geniş çaplı uygulanan ve Avrupa Birliği tarafından da desteklenen “simbiyoz projelerimiz” çalışmalarımızdan bazılarını oluşturuyor. Bölgemizdeki fabrikaların tüm atık suları arıtılarak kullanma suyu kalitesinde tekrar doğaya bırakılmaktadır.
7) OSB’nin büyümesi ve gelişimi için Ar-Ge ve inovasyon projeleriniz bulunuyor mu, varsa kısaca bahsedebilir misiniz?
Ülke olarak büyük ve tarihi hedeflere güçlü bir ekonomiyle ulaşmak istiyorsak rakiplerimizden daha hızlı olmak zorundayız. Bunun içinde bilgi üretimi ve teknoloji yatırımlarımızı artırmak, sürdürülebilir rekabet gücüne ulaşmak zorundayız. Bu kapsamda Eskişehir özelinde sanayimizin teknoloji ve inovasyona dayalı üretim oranını arttırırken, ileri teknoloji ürünlerinin ihracatımız içerisindeki payını da büyük bir hızla arttırmamız gerekiyor. Yüzde 99 hissesi Eskişehir OSB’ye ait olan Eskişehir Teknoloji Geliştirme Bölgesi (ETGB) yönetici şirketi ATAP A.Ş.’nin bu konuda ciddi çalışmaları bulunuyor. Mart 2021 tarihinde gerçekleştirilen genel kurul sonrası başkanlığa Metin Saraç’ın ve yeni yönetim kurulunun gelmesiyle birlikte, kısa sürede önemli çalışmalara imza atıldı. ATAP çatısı altında 4 yerleşkede 140’ın üzerinde Ar-Ge firması yer alıyor ve 1000’in üzerinde Ar-Ge personeli çalışıyor. Eskişehir Teknoloji Geliştirme Bölgesi içinde yeni binalar yaparak, Ar-Ge yapan firma sayısını ilk etapta en az 250’ye çıkarmak niyetindeyiz. Çok sayıda büyük ve orta ölçekli başta yazılım firmaları olmak üzere ileri teknoloji ürünleri geliştiren firmaların bölgemizde yatırım yapmalarını sağlayacağız.
Eskişehir OSB olarak yüksek teknoloji ürün ihracatımız Türkiye ortalamasının bir hayli üzerinde. Eskişehir’in ihracatında yüksek teknoloji ürün ihracatı halen yüzde 15’ler düzeyinde, bu oran Türkiye ihracatında ise sadece yüzde 3,8 civarında. Eskişehir’in yüksek teknoloji ihracat oranını yüzde 15’den yüzde 20’ye çıkarmak için, özellikle ATAP bünyesinde yüksek katma değerli ürün geliştiren, yüksek getiriye ve ihracat imkanına sahip ürünlerin geliştirilmesini sağlayacak nitelikli firmaları bölgemize kazandırmaya devam ediyoruz. Eskişehir OSB’deki firmalarımız yüksek teknoloji ürünü üretiminde ve ihracatında, ülkemiz genelinin çok ilerisindedirler. Önümüzdeki yıllarda mevcut yüksek teknoloji alanlarımızın sektörel çeşitliliği daha da artarak, bu konudaki öncülüğümüz sürmeye devam edecektir.
